در تبلیغات و خطابههایی که صورت میگیرد چهار عنصر مشترک یا به تعبیری از چهار رکن اصلی استفاده میشود که بدون آنها خطابه ناقص خواهد بود.
هاولند برای رساندن چهار رکن از این جمله استفاده کرد: «چه کسی (منبع پیام) چه چیزی (پیام) را به چه کسی (شنونده) چگونه (کانال انتقال پیام) میگوید؟[1]
لاسول[2] نیز این چهار رکن تبلیغ و خطابه را چنین مطرح میکند:
1. گوینده و نویسنده پیام کیست؟ (پیام رسان).
2. چه میگوید و چه مینویسد؟ (پیام)
3. چه وسیله ای برای گفتن و نوشتن به کار میرود؟ (وسیله ارتباطی پیام)
4. برای چه کسی میگوید و مینویسد؟ و تأثیر این گفتن و نوشتن چیست؟ (پیام گیران)[3]
به نظر میرسد، تبلیغ و خطابه چنانکه خیلی از متخصصان ارتباطات بیان کرده اند، دارای چهار رکن اصلی و اساسی است:
الف ـ فرستنده (خطیب) به عنوان عامل برقرار کننده ارتباط و مجری گفتار که ستون خیمه سخن بر دوش او نهاده شده است.
ب ـ پیام، متن سخن و کلام که در جریان ارتباط از گوینده به شنونده منتقل میشود.
ج ـ وسیله، ابزار برقراری ارتباط.
د ـ گیرنده یا مخاطب، به عنوان قابل، پذیرنده و گیرنده سخن که محور اغراض کلام به او بر میگردد.