مباحث قرآنی، حدیثی، اخلاقی

۴ مطلب در خرداد ۱۳۹۷ ثبت شده است

نکته هایی درباره احیاء شب قدر

"ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم و تو چه می دانی که شب قدر چیست؟ شب قدر از هزار ماه بهتر است. فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگار خود برای تقدیر هر کاری نازل می شوند. آن شب انباشته از سلامت [و برکت و رحمت ] تا طلوع صبح است." (1)


ماه مبارک رمضان در میان ماههای دیگر سال از شرافت و عظمت ویژه ای برخوردار است؛ ماهی که در آن شب قدر و نزول قرآن قرار گرفته است. سعادتمند و خوشبخت کسی است که بتواند با سلامتی و معرفت این ماه و به ویژه شب های قدر را درک کرده، از فیوضات آن بهره مند شود.

در این مقاله مطالبی را در قالب چند نکته خدمت خوانندگان گرامی ارائه می نمایم:

1. برای اینکه از شبها و روزهای ماه مبارک رمضان استفاده وافی شود، لازم است ارزش و اهمیت این ماه برای مخاطبین مشخص گردد. سیره بزرگان به تأسی از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه وآله بر این بود که قبل از فرارسیدن ماه مبارک رمضان، خطبه ای ایراد می نمودند و ارزش و اهمیت این ماه و شبهای قدر را برای مردم بیان می کردند؛(2) به طوری که همه مشتاق فرا رسیدن این ماه عزیز می شدند. پس لازم است مبلغان گرامی از ماه شعبان المعظم شروع کنند و در فرصتهای به دست آمده از ویژگیها و فضایل ماه مبارک رمضان و شب قدر صحبت کنند.
به عنوان مثال، ذکر نکاتی چون موارد ذیل برای تذکر مفید است:
الف. خیلی ها هستند که برای خود روزی را مشخص کرده اند که به عنوان سال خمسی(3) محسوب می شود. اولیای الهی نیز اوّل ماه مبارک رمضان را سال معنوی برای خود انتخاب می کنند تا حساب اعمال و رفتارهای یکساله خود را مشخص کنند و اگر اعمال خوب بوده، شکر الهی را به جای آورند و اگر رضایت بخش نبوده، به درگاه ربوبی استغفار کنند. (4)
ب. خیلی از اولیای الهی و بزرگان بوده اند که اهتمام ویژه ای داشتند تا بتوانند شبهای قدر را درک کنند. بدین منظور، برخی از بزرگان، یکسال تمام را از سر شب تا به صبح شب زنده داری می کردند تا موفق به درک شب قدر شوند. (5)
ج. طبق فرمایش پیامبر مکرم اسلام صلی الله علیه وآله این ماه، ماهی است که همه به مهمانی خداوند دعوت شده اند؛ ماهی که حتی خواب روزه داران عبادت محسوب می شود؛ اگر نمازی خوانده شود، هفتاد برابر ثواب دارد؛ اگر آیه ای از قرآن تلاوت شود، ثواب ختم قرآن دارد و... که در خطبه شعبانیه به صورت مفصل آمده است. (6)

موافقین ۱ مخالفین ۰
محمد سبحانی یامچی

اصلاح الگوی مصرف «اسراف»

اسراف

اصلاح الگوی مصرف «اسراف»

مولف: محمد سبحانی یامچی

انتشارات: هستی نما

سال نشر: بهار 1388

تعداد صفحات: 200 در قطع رقعی

 

مقدمه

ابتلای شدید به اسراف و تبذیر،یکی از مشکلاتی است که جامعه اسلامی از دیرزمان به آن دچار بوده و هست، بطوری که زیاده‌روی در مصرف ومصرف گرایی مشکلات اقتصادی متعددی را برای جامعه اسلامی بوجود آورده و مانع پیشرفت و ترقی کشور شده است .متاسفانه مشکل اسراف و ولخرجی و تضییع اموال عمومی آن چنان در تار و پود جامعه ما ریشه دوانیده است که کارشناسان ،صرفه‌جویی و مصرف بهینه وبه تعبیر صحیح تر«اصلاح الگوی مصرف» را یکی از راه‌‌های اساسی جهت پیشرفت و عدالت و تنظیم اقتصاد جامعه ذکر می‌کنند.

اسراف و تبذیر یکی از مذموم‌ترین اعمال از دیدگاه قرآن وآموزه های دینی است بطوری که قرآن کریم ضمن وعده عذاب به مسرفین، به شدت از آن نهی کرده وآن را یک برنامه فرعونی دانسته است.«أَنَّ الْمُسْرِفِینَ هُمْ أَصْحابُ النَّار؛افراطگران همدمان آتشند».[1]«إِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ فِی الْأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِین‏؛در حقیقت، فرعون در آن سرزمین برترى‏جوى و از اسرافکاران بود».[2]اسراف

با عنایت به کمبود منابع زمینی نسبت به افزایش وتراکم جمعیت، هرنوع اسراف‌کاری موجب محرومیت از نعمت‌های الهی خواهد بود،بدین منظور ضروری است راه‌هایی جهت پیش‌گیری و درمان آن اتخاذ شود. متأسفانه امروزه اسراف و تبذیر به صورت یک عرف و عادت و گاه یک ارزش در خانواده ها درآمده است. جهت مبارزه و درمان این بلیه لازم است مبانی ‌اخلاقی،فرهنگی و عرفی جامعه تغییریافته و درک صحیحی از این مشکل به خانواده ها داده شود. بدین منظور،رسانه‌های جمعی خصوصا رسانه ملی،نهادها و سازمانها نقش مهمی جهت نهادینه کردن فرهنگ صرفه جویی و بهینه مصرف کردن و اصلاح الگوی مصرف ایفا می‌کند.

از آن جا که قرآن مجید و آموزه های دینی گره‌گشای بسیاری از مسائل علمی، فرهنگی و اجتماعی است، در این نوشته از دیدگاه قرآن و سخنان حضرات معصومین:که به فرمایش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دو ثقلی هستند که با تمسک به آنها انسان از گمراهی در امان است.[3] ضمن ریشه یابی علل و عوامل اسراف، راه‌های مبارزه و پیش‌گیری و درمان آن بیان می شود.


 1.غافر،43.

[2] .یونس،83.

[3] .«عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله: أَنَّهُ قَالَ إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ».وسائل الشیعه،ج33،ص27،ب5،ح33144.

موافقین ۱ مخالفین ۰
محمد سبحانی یامچی

هنر سخنرانی

هنر سخنرانی

هنر سخنرانی(شیوه‌ها و مهارت‌ها)

مولف: محمد سبحانی یامچی

انتشارات: هستی نما

سال نشر: بهار 1388

تعداد صفحات: 400 در قطع رقعی

مقدمه

سخن گفتن، زیباترین نمودار زندگی انسان‌های اندیشمند و بزرگوار است. از دیر زمان که بشر در راه تمدن و زندگی اجتماعی، گام نهاده است، نیروی بیان، به عنوان امتیاز انسان و شرافت وی، قلمداد گردیده است.

در مورد ارزش و بلندی مقام «سخن» همین بس که خداوند بزرگ در قرآن کریم، پس از آفرینش انسان، مهمترین موضوع را، اعطای نیروی بیان می‌داند. آنجا که می‌فرماید: «الرَّحْمنُ ـ عَلَّمَ الْقُرْآنَ ـ خَلَقَ الْإِنسَانَ ـ عَلَّمَهُ الْبَیَانَ.»[1]

نعمت زبان و بیان چونان شمشیر برنده‌ای است که ابزارهای باطل را همچون عصای موسی فرو می بلعد و سیمای حقیقت را از زیر پرده‌های سیاه جهل و ابرهای متراکم زور و زر و تزویر بیرون آورد.چونان که بزرگترین سلاح هدایت پیامبران همین قدرت بیان بود تا آنجا که حضرت موسی(ع) از وجود باری تعالی شرح صدر و برداشته شدن عقده و مانع از زبان می‌خواهد که «هُوَ أَفْصَحُ مِنِّی لِسَاناً»[2] و چرا چنین نباشد که به فرموده نبی مکرم اسلام(ص): «الجمال فی اللسان»[3] زیبایی انسان در زبان است و «جمال الرجل فصاحة لسانه.»[4] زیبایی مرد فصاحت و شیوایی زبان و بیان اوست.هنر

بی شک دین مقدس اسلام برترین پیام‌های آسمانی را برای هدایت و سعادت بشر به ارمغان آورده است. این پیام را پیام آوران الهی در قالب بشارت به نیکی‌ها و انذار از بدی‌ها، به مردم جهان رسانیده اند. «وَ مَا أَرْسَلْنَاکَ إِلاَّ کَافَّةً لِّلنَّاسِ بَشِیراً وَنَذِیراً...»[5] و ما تو را جز برای همه مردم نفرستادیم تا ]آنها را به پاداش‌های الهی[ بشارت دهی و ]از عذاب او [بترسانی.

خدای منان به عنوان فرستنده پیام، از همان بدو خلقت پیام آورانی را به آداب الهی تربیت کرد و آنها را برای پیام رسانی انتخاب نمود، چنانکه قرآن مجید مهمترین وظیفه انبیاء و پیامبران را تبلیغ و پیام رسانی می‌داند که «وَ مَا عَلَی الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاَغُ»[6] و بر پیغمبر خدا جز تبلیغ احکام الهی وظیفه ای نیست.

موضوع خطابه و تبلیغ و شیوه‌های رسانیدن تبلیغ الهی به مخاطبین از دغدغه‌های مهم عالمان و داعیان الی الله است. اینکه تبلیغ مناسب چگونه باید انجام گیرد؟ بهترین روش‌های انتقال پیام کدام است؟ قرآن و سیره اهل بیت چه راهکارهایی را برای اقناع مخاطبین و جذب آنها ارایه می‌دهد؟ و به دیگر سخن از نظر قرآن و سنت راه‌های جذب دل‌های مخاطبین و نحوه تسخیر قلوب آنها کدام است؟ و... جزء پرسش‌هایی است که همواره خطبا و مبلغان دینی در پی یافتن جواب‌های آن بوده اند.       

البته کمالی که سخنور و خطیب ماهر در فن خود دارد، مثل کمال در هر فن دیگری تا حدی فطری است، اما آموختن هم به آن کمک می‌کند. اگر خطیب استعداد داشته باشد و به این استعداد علم و تجربه را هم بیفزاید، سخنور کاملی می‌شود ولی اگر در استعداد کمبودی داشته باشد و یا در آموختن کاهلی کند به همان اندازه در فن خود ناقص خواهد بود. ما در این نوشتار برآنیم تا با بیان شیوه‌های جاذبه در خطابه، علم و تجربه سخنوران را در خصوص فن خطابه و تبلیغ افزایش دهیم.


[1]. الرحمن، آیات 4-1.

[2]. قصص، آیه 34.

[3]. تحف العقول، ص 37.

[4]. کنز العمال، ج 10، ح 28775.

[5]. سبأ، آیه 28.

[6]. مائده، آیه 99.

موافقین ۱ مخالفین ۰
محمد سبحانی یامچی

روز بزرگداشت ملاصدرا

شرط ملاصدرا برای شاگرد پروری

از تمام قسمت‌هاى ایران براى استفاده از درس ملاصدرا به شیراز مى‌رفتند و استاد، شاگرد را نمى‌پذیرفت مگر این که شاگرد چهار شرط‍‌ را بپذیرد و بدان عمل نماید:

اول - در صدد تحصیل مال نباشد مگر به اندازۀ تأمین معاش.

دوم - در صدد تحصیل مقام نباشد.

سوم - معصیت نکند.

چهارم - تقلید  ننماید.(بى‌جا و کورکورانه و بدون بصیرت)

اگر شاگرد این چهار شرط‍‌ را مى‌پذیرفت و به آن عمل مى‌کرد، ملاصدرا موافقت مى‌نمود که او را در مدرسۀ خویش بپذیرد و در جرگۀ شاگردان بنشاند و گر نه به او مى‌گفت که از آن مدرسه برود و در جاى دیگر تحصیل کند.

ملاصدرا مى‌گفت: محال است کسى که در صدد تحصیل مال باشد بتواند تحصیل علم نماید و تحصیل مال دنیا و تحصیل علم دو عمل متخالف است که با هم قرین نمى‌شود.

کسى که در طول دراز مى‌شود، عرض و ضخامت او کم خواهد شد و به همین قیاس کسى که در صدد تحصیل مال باشد، گر چه ممکن است توانگر شود اما به طور حتم از تحصیل علم باز مى‌ماند و مال دارانى که عالم جلوه کنند متظاهر به علم و ریاکار هستند. (معاشرت، ص 290)

دو شرط حکمت عملی

پس از این که اولین جلسه‌اى که ملاصدرا در درس میرداماد شرکت جسته بود پایان یافت، میرداماد وى را با خود به کنارى برده، گفت:

اى محمد! من امروز گفتم کسى که مى‌خواهد حکمت را تحصیل کند، باید حکمت عملى را تعقیب کند و اینک به تو مى‌گویم که حکمت عملى در درجۀ اول دو چیز است:

یکى به انجام رسانیدن تمام واجبات دین اسلام؛

و دوم پرهیز از هر چیزى که نفس بوالهوس براى خوشى خود مى‌طلبد. (معاشرت،ص 289)

انصاریان، حسین، معاشرت، قم، دارالعرفان، 1388.

موافقین ۱ مخالفین ۰
محمد سبحانی یامچی