در روانشناسی رنگها میخوانیم که «سیاه نمایانگر مرز مطلق است» لذا آنکسی که سیاه میپوشد، میخواهد نشان دهد که مرزی را ایجاد کرده است؛ اما اینکه مرز برای چیست، در موقعیتهای مختلف ممکن است متفاوت باشد. گاه لباس سیاه را در ماتم و عزا میپوشند، برای آنکه نشان دهند بین آنها و عزیزشان فاصله افتاده و مرز زندگی، آنها را از هم جدا کرده است و یا برای آنکه نشان دهند در حریم خانه و خانواده آنها حادثهای رخداده است که انجام برخی از کارهای معمولی که سایر خانوادهها انجام میدهند برای آنان میسّر نیست.
اما گاهی هم سیاه میپوشند نه برای عزا و ماتم، بلکه برای مشخص کردن مرزها و حریمهای اجتماعی و حجاب یک خانم مسلمان یا چادر سیاه از این دسته است. وقتیکه خانمی چادر مشکی به سر میکند و باوقار و متانت تمام، قدم به عرصه اجتماع میگذارد، با این نحوه پوشش میخواهد نشان دهد که هرکسی حق ندارد به این حریم پاک، مقدس و خصوصی وارد شود. این حریم، حریم حرمت، حیا و احترام است. نه جای هرزگی، آلودگی و هوس بازی. درواقع او باحجاب مشکی و چادر سیاه بین خود و مردان نامحرم مرزی عاقلانه ایجاد میکند، او با این سیاهی ظاهری اما ریشهدار در درون خود میخواهد نگاه تیز و برنده هرزگی و ابتذال را بشکند و نگذارد در حریم عفاف، پاکی و نجابت او نامحرمی وارد شود و حرمت او را از بین ببرد. لذا چادر مشکی بهمنزله حرمت و احترام است. مرز ادب، کرامت، حیا و عفت است. مرز آداب است و نشان میدهد که در این محدوده باید حریم را نگاه داشت و به صاحب حرم با دیده احترام و ادب نگریست.
ازنظر روانی نیز وقتی انسان پارچه سیاهی را میبیند، دیگر چندان رغبتی به نگاه کردن پیدا نمیکند و خودبهخود نظر را برمیگرداند. نگاه به رنگهای روشن، چشم را باز و رغبت مشاهده و تمرکز بر دیدن را چند برابر میکند. به عبارت دیگر از دیدگاه روانشناسیِ رنگها، با نگاه به رنگهای تیره به ویژه رنگ سیاه که بی رنگی مطلق است تقریباً تمام رغبتها را از بین میبرد؛ بنابراین باید به روانشناسی و جامع نگری زن ایرانی آفرین گفت که برای حفظ حرمت، عفت و پاکدامنی خود و همچنین پاسداری از مرزهای خود و جامعهاش و برای سالمسازی محیط اجتماعی خویش، بهترین حجاب یعنی چادر و مناسبترین رنگ یعنی مشکی را انتخاب کرده است.
علم روانشناسی میگوید: «سیاه به معنی «نه» بوده و نقطه مقابل، «بله» یعنی سفید است.» با این نگاه باید گفت: آنکس که در مقابل نامحرم سیاه میپوشد درواقع میخواهد به او «نه» بگوید؛ و آنکس که رنگ سفید، رنگارنگ و جذاب میپوشد راه نگاهها را بهسوی خود باز میگذارد و درواقع خواسته یا ناخواسته خود را در معرض نگاههای هرزه و آلوده قرار میدهد و وسیله آلودگی و انحراف خود و جامعه را فراهم میکند.
ماکس لوشر متخصص در روانشناسی رنگها معتقد است:
«سفید به صفحه خالی میماند که داستان را باید روی آن نوشت، ولی سیاهنقطه پایانی است که در فراسوی آن هیچچیز وجود ندارد.»
بنابراین زنی که در برابر نامحرم و در بیرون از خانه لباس سفید و رنگارنگ میپوشد، از ایمنی کمتری برخوردار است ولی زنی که چادر سیاه میپوشد، حداکثر ایمنی را برای خود ایجاد کرده است و نشان میدهد که اینجا نقطه پایان نگاههای نامحرمان است و در فراسوی این پوشش جایی برای نفوذ نگاهها و نیتهای ناپاک نیست.
در جای دیگری در بحث روانشناسی رنگها میخوانیم که: «سیاه نشانگر ترک علاقه یا انصراف نهایی بوده... و از تأثیر قوی بر هر رنگی که در همان گروه (در کنار آن) قرارگرفته باشد برخوردار است و خصلت آن رنگ را مورد تأکید و اهمیت قرار میدهد.» ازاینرو کسی چادر مشکی میپوشد، میخواهد بارنگ سیاه، چادر دائماً جلوه و نمای خود را نفی کند و خود را از نگاههای دیگران دورنگه دارد. رنگ مشکی چادر او نشانگر ترک علاقه یا انصراف نهایی است؛ یعنی چادر مشکی به نگاههای نامحرم میگوید هیچ جایگاهی برای نگاه شما در من وجود ندارد و من کاملاً از شما منصرف و رویگردانم و به دیگران میگوید که نگاه شما بهسوی من جز ضرر برای خودتان و من حاصل دیگری ندارد.
وقتی رنگ مشکی در کنار رنگ دیگری قرار میگیرد، تأثیر آن رنگ را تقویت کرده، خصلت آن رنگ را مورد تأکید و اهمیت قرار میدهد. بهعنوانمثال اگر لباس سیاهی در کنار یک پنجره رنگین آویزان باشد، هر بینندهای که به آنسو بنگرد نگاه او بهطرف پنجره جلب خواهد شد و به لباس توجهی نخواهد کرد. این امر به خاطر آن است که رنگ سیاه لباس، خاصیت خود را نفی کرده و در عوض خاصیت رنگ پنجره را تقویت نموده است. به همین علت وقتی خانمی چادر مشکی به سر میکند و در خیابان راه میرود، ناظری که از دور به او و اشیاء فراوان رنگی اطراف مثل اتومبیلها، مغازهها و غیره (مانند خانمی که بالباس رنگارنگ در اجتماع حاضرشده است) نگاه میکند، بیاختیار اشیاء و پوشش رنگی نظر او را به خود جلب کرده و در بسیاری اوقات شخص بیننده اصلاً به آن رنگ مشکی توجهی نکرده و رد میشود و بانوانی که میخواهند به بهترین نحو عفت و پاکدامنی خود را حفظ کنند و تیرهای زهرآلود نگاه غیرخودی را دفع کنند، حجاب برتر یعنی چادر را برگزیدهاند؛ بنابراین بهترین حجاب زنان در بیرون از خانه و در محیط اجتماع و بهطورکلی در برابر نامحرمان، چادر مشکی است که علم روانشناسی نیز آن را تأیید میکند.
محمد سبحانی، لختی تامل، ص 140.